پس از شهادت امام موسی بن جعفر در زندان هارون الرشید، امام علی بن موسی الرضا به عنوان ولی و رهبر علویان جانشین پدر شدند. امام از پایگاه مردمی خوبی برخوردار بودند ایشان عصر هارون و امین و مأمون را تجربه کردند و سیاست های مختلفی را دنبال نمودند. اخلاق و رفتار امام همچون ائمه دیگر حاکی از درس هایی از هدایت و روشنی است امام در برخورد با مردم در برخورد با فرزند و در برخورد با خلفا نمونه و الگوی بسیار مناسبی برای هر شخص است. امام در زمان خلافت هارون به دلیل ترس هارون از شورش های علویان از آزادی نسبی برخوردار بودند و با استفاده از فرصت مناسب که برای ایشان به وجود آمد آشکارا اظهار امامت نمودند. در زمان امین نیز به دلیل درگیری بین امین و مأمون امام از آزادی خوبی برخوردار بودند و علویان نیز برای مدتی که بین این دو برادر جنگ و درگیری بود از آزار و اذیت دستگاه خلافت در امان بودند. زمانی که مأمون بر سریر خلافت نشست با تدابیری که اندیشیده بود تلاش کرد امام را به مرکز خلافت خود بکشاند که در این کار نیز موفق شد امام را به دربار فراخواند و از ایشان درخواست نمود که مقام ولایتعهدی را بپذیرند امام از پذیرش آن امتناع فرمود تا این که با تهدیدات مأمون مواجه شدند که ناگزیر از پذیرش ولایتعهدی شدند اما امام برای پذیرفتن ولایتعهدی شرطی قرار دادند که امام به این شرط مقام ولیعهدی را می پذیرند که در هیچ یک از کارهای حکومتی مانند عزل و نصب وزیران و تصمیم گیری های حکومتی دخالت ننمایند. امام رضا علیه السلام چون در زمانی زندگی می کردند که علوم فراوانی رواج پیدا کرده بود ایشان نیز به تمام علوم آگاهی داشتند به تمام زبان ها آگاهی داشتند به این دلیل هم با تمام گروه های مختلف که برای مناظره به خدمت امام می آمدند هم با زبان آنها و هم با مذهب آنان صحبت می کردند و دلیل و شواهدی که می آوردند از کتابهای خودشان بود. امام مناظرات مختلفی را انجام دادند اما هفت مناظره از مهمترین مناظرات امام به شمار می رفت: 1) مناظره با جاثلیق 2) مناظره با رأس الجالوت 3) مناظره با هربذ اکبر 4) مناظره با عمران صائبی ( صابی) 5) مناظره با سلیمان مروزی 6) مناظره با علی بن محمد بن جهم ناصبی 7) مناظره با ارباب مذاهب مختلف در بصره. همچنین امام تألیفات مختلفی داشتند که از آن جمله: 1) رساله علل شرایع 2) علل فضل بن شاذان 3) رساله ذهبیه در طب 4) فقه الرضا.... امام در بیان احکام نیز فلسفه هایی برای احکام بیان می نمودند مانند فلسفه حرام بودن سرقت که یکی از موارد آن را تباه شدن اموال مردم و کشته شدن انسان ها می دانند و همچنین فلسفه احکام دیگری همچون فلسفه بریدن دست سارق و فلسفه تحریم فرار از جنگ و علت حرمت زنا و ... زندگی امام رضا نیز تماماً مملو از درس و پیام است که شامل 1) عبادت و نیایش امام 2) فرهنگ قرآن آموزی 3) توکل 4) امر به معروف و نهی از منکر 5) تواضع و فروتنی 6) احترام و محبت به دیگران 7) صبر بر مشکلات 8) اخلاق نیکو زندگی تمامی ائمه می تواند الگوی مناسبی برای مسلمانان و شیعیان باشد به شرط آن که زندگی امامان را برای این مطالعه کنند که درس بگیرند و سخنان آن امامان بزرگوار را سرلوحه کار خویش قرار دهند. کلید واژه ها: رضا، سیره، اخلاق، شخصیت، سیاست، سیره عملی، ولیعهدیکلمات کليدي: