فرزندپروری فقط به‌معنای توجه به رشد جسمانی کودک نیست. یکی از مهم‌ترین وظایف والدین این است که از سنین کم کودک خود به رشد ذهنی او و شکل‌گیری شخصیتش کمک کنند و مفاهیم اخلاقی را به او آموزش دهند. یادگیری ارزش‌های اخلاقی به بچه این امکان را می‌دهد که میان خوب و بد تفاوت قائل شود و بتواند در زندگی‌اش بهترین واکنش‌ها را به مسائل نشان دهد و مناسب‌ترین تصمیمات را بگیرد.

چرا آموزش ارزش‌های اخلاقی به کودکان مهم است؟

• ارزش‌های اخلاقی سبب رشد ویژگی‌های شخصیتی مثبت از جمله فروتنی، احترام، شفقت و مهربانی می‌شوند.
• بچه‌ها با روش تشخیص خوب و بد و درست و غلط آشنا می‌شوند و در نهایت می‌توانند قابلیت‌هایی مانند تفکر منطقی و قضاوت بی‌طرفانه را به ‌دست آورند.
• کودکان به جنبه‌های مختلف زندگی و احساسات افراد دیدگاه و بینش ژرف‌تر و دقیق‌تری پیدا می‌کنند.
• این ارزش‌ها اعتمادبه‌نفس کودکان را افزایش می‌دهند و به آنها توان خوش‌بین‌بودن هنگام مواجهه با ناملایمات را می‌دهد.
• بچه‌ها می‌آموزند که انرژی‌شان را بر هدف‌های صحیح متمرکز کنند.
• با آموزش این اصول فرزندتان یاد می‌گیرد از رفتارهای نادرست یا عادات زیان‌آور هم‌کلاسی‌ها و دوستانش تأثیر نپذیرد. همچنین می‌‌آموزد که اطلاعات ارائه‌شده در شبکه‌های اجتماعی و وقایع جامعه را به‌خوبی تحلیل کند و درست را از نادرست تشخیص دهد.

مهم‌ترین اصول تربیت کودک

۱. احترام به خود و دیگران واجب است

آشنایی عمیق با مفهوم احترام یکی از مهم‌ترین اصول تربیت کودک است. بسیاری از والدین به فرزندشان یاد می‌‌دهند فقط به بزرگ‌ترها احترام بگذارد، اما این رویکرد اشتباه است. لازم است کودک متوجه شود همه انسان‌ها از جمله خودش بدون درنظرگرفتن سن و موقعیت اجتماعی‌شان شایسته احترام‌اند. این یکی از ضروری‌ترین ارزش‌های اخلاقی است که در سنین پایین باید به بچه‌ها آموزش داده شود. این‌طوری کودک از همان سال‌های نخست زندگی می‌تواند با دیگران، اعم از آشنا و غریبه، ارتباطی توأم با احترام برقرار کند و توقع برخورد مشابهی از سایرین داشته باشد.

۲. خانواده امن‌ترین جای دنیا و محل آرامش است

خانواده بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی کودکان است و نقش بسیار مهمی در پرورش آنها دارد. در این فضای امن و پویا، بچه‌ها برای دوران بزرگ‌سالی و مواجه‌شدن با چالش‌های آینده آماده می‌شوند. بنابراین ضروری است که ارتباطات خانوادگی را جدی بگیرید و احساس صمیمیت و یکپارچگی را به فرزندان خود منتقل کنید. در این صورت، کم‌کم آنها با اهمیت خانواده و لزوم محبت و احترام متقابل آشنا می‌شوند و در این فضای مملو از عشق، اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفسشان شکل می‌گیرد.

۳. همیشه همه‌چیز دنیا مطابق میل ما پیش نمی‌رود

مهم است کودکان بدانند که همیشه همه‌چیز مطابق میلشان نخواهد بود. لازم است از سنین کودکی به آنها یاد بدهید که در صورت لزوم، ممکن است مجبور شوند خودشان را با شرایط سازگار کنند. البته سازش تا جایی معنا دارد که سلامت روحی و جسمی کودک را به خطر نیندازد و هویت او را مهار نکند. واقعیت این است که موضوع انطباق‌پذیری که در نگاه نخست اصلی عالی به ‌نظر می‌رسد، مسئله‌ای جدی است که حدومرزهای خودش را دارد. وظیفه شما در جایگاه پدر یا مادر این است که این حدود را برای بچه مشخص کنید و به او یاد بدهید که در شرایط گوناگون چطور رفتار کند و چه زمانی کوتاه بیاید.

۴. کمک‌کردن به دیگران غذای روحش است

لازم است کودک از سنین کم با مفهوم یاری‌رسانی به دیگران آشنا و در صورت لزوم برای کمک به آنها پیشقدم شود. این‌طوری فرزندتان می‌تواند نقش مؤثری را در جامعه ایفا کند و با افراد فارغ از آشنا یا غریبه‌بودنشان همدلی کند. این ویژگی کودک را به فردی تأثیرگذار تبدیل می‌کند که به اتفاقات پیرامونش بی‌تفاوت نیست و علاوه بر درک درد و رنج دیگران، برای بهبود شرایط آنها گامی هم برمی‌دارد.

۵. باید به عقاید مذهبی افراد احترام گذاشت

احترام به عقاید دینی و مذهب افراد موضوع بسیار مهمی است. لازم است بچه‌ها درک کنند که هر فردی حق دارد دین‌ و مذهبش را انتخاب کند و مراسم و سنت‌های آن را برگزار کند. پس خوب است به کودک بیاموزید همه انسان‌ها فارغ از مذهبشان با یکدیگر برابرند. طبیعی است این درک باید متقابل باشد و تا جایی معنا دارد که به حریم شخصی و باورهای فردی و اجتماعی طرف مقابل آسیبی نزند.

۶. عدالت دنیا را به مکان بهتری تبدیل می‌کند

عدالت یکی از مهم‌ترین اصول تربیت کودک و از اصلی‌ترین ارزش‌هایی است که هر کودکی باید از سنین کم با آن آشنا شود. یعنی لازم است فرزندتان را تشویق کنید که دوستدار و خواهان عدل و انصاف باشد و وقتی متوجه اشتباهی می‌شود، با آن مقابله کند.

۷. صادق بودن بسیار مهم است

باید از سنین کم صداقت را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ارزش‌های اخلاقی به کودک القا کرد. لازم است بچه بداند که فارغ از اشتباهاتی که مرتکب شده است، صادق‌بودن و گفتن حقیقت بهترین سیاستی است که می‌تواند در پیش بگیرد. دلیلش هم این است که فردی راستگو به‌خوبی می‌تواند اعتماد اطرافیانش را جلب کند و به بهبود روابط متقابل کمک کند.

۸. عذرخواهی کردن را باید یاد بگیرد

برای فرزندتان توضیح دهید که صدمه و آسیب‌های فیزیکی تنها جنبه جسمانی ندارند و هر آسیبی ممکن است اثرات روانی و عاطفی بی‌شماری داشته باشد. به خاطر داشته باشید که کودک باید روش عذرخواهی از دیگران را به‌خوبی یاد بگیرد و تشویق شود که در صورت آزاررساندن به دیگری، هم کلامی و هم در عمل تأسفش را نشان دهد و عذرخواهی کند. به‌علاوه لازم است برای جبران این خطا هر کاری از دستش برمی‌آید انجام دهد.

۹. اجازه‌گرفتن مهم است و باید آن را به کودک آموخت

لازم است به فرزندتان یاد بدهید که هرگز نباید بدون اجازه به وسایل دیگران دست بزند و چیزی را بردارد. خوب است به او توضیح بدهید که بی‌اجازه برداشتن وسایل دیگران هیچ توجیهی ندارد و دزدی محسوب می‌شود. سرقت عملی ضداخلاقی است که هم از نظر قانونی و هم از نظر اخلاقی زشت و ناپسند به حساب می‌آید. بنابراین تحت هر شرایطی لازم است ابتدا از فرد مدنظر اجازه بگیرد و در صورت موافقت او به وسیله‌اش دست بزند یا آن را بردارد.

۱۰. حس کنجکاوی کودک تنها با آموزش تقویت می‌شود

تقویت حس کنجکاوی هم یکی دیگر از مهم‌ترین اصول تربیت کودک است که عشق به یادگیری و دانستن را در فرزندتان دوچندان می‌کند. ترغیب پرسشگری و اهمیت‌دادن به آموزش از ارکان اساسی فرزندپروری است و باید از نخستین سال‌های زندگی در کودک پرورش پیدا کند.