زمان حال باید بیش از هر زمان دیگری مراقبت سلامتی‌مان باشیم و این کار با شناخت بدن بسیار ساده‌تر می‌شود. ممکن است قد، وزن، گروه خونی و برخی حالت‌های استاندارد آمار سلامتی را بدانید، اما در حالت کلی چقدر بدنتان را می‌شناسید؟ در صورتی که چند آمار سلامتی را بشناسیم می‌توانم وجود هرگونه مشکل در رابطه با سلامتی را تشخیص داده و ریشه‌یابی کنیم.

شناخت آمار سلامتی بدن فایده‌های بسیاری دارد. متخصصان پزشکی می‌گویند از دهان، خال‌ها، متابولیسم تا موارد دیگر ناحیه‌ها و اعداد بسیاری وجود دارند که اطلاعاتی بیشتر از آنچه فکرش را بکنید مشخص کرده و به حداقل رساندن خطرات مربوط به سلامتی در آینده کمک می‌کنند.

با نظارت و مدیریت برخی چیزهایی که به ظاهر کوچک و بی‌اهمیت هستند، می‌توانید اثر بزرگی روی سلامت و حال خوب خود داشته باشید. به گفته‌ی پزشک‌ها، در بسیاری از موارد مربوط به سلامتی، تشخیص زودهنگام کلید اصلی است و بسیاری از ارزیابی‌ها می‌تواند توسط خود فرد هم انجام شود.

۱. گروه خونی

دلیل اهمیت: اولین آمار سلامتی مربوط به گروه خونی است. نوع گروه خونی، خون را بر اساس وجود یا عدم وجود آنتی‌ژن‌ها (A یا B) یا وجود آنتی‌بادی‌ها در سلول خونی دسته‌بندی می‌کند. دکتر الکساندرا کرپس (Alexandra Kreps) پزشک متخصص داخلی می‌گوید: «عامل Rh خون، پروتئینی است که در پوشش گلبول‌های قرمز خون یافت شده و باعث مثبت بودن گروه خونی می‌شود.»

شناخت نوع گروه خونی به دلیل اینکه موقعیت بدن برای انتقال یا دریافت خون را مشخص می‌کند، مهم است. دکتر کرپس می‌گوید: «فردی که گروه خونی‌اش O منفی است، به دلیل عدم وجود آنتی‌ژن‌های A و B و عامل Rh می‌تواند به همه‌ی انواع گروه‌های خونی، خون انتقال دهد، اما تنها از فردی که O منفی باشد می‌تواند خون دریافت کند. همچنین فردی که گروه خونی AB مثبت داشته و آنتی بادی‌هایی که با گروه‌های دیگر واکنش نشان دهند را نداشته باشد، می‌تواند از همه‌ی گروه‌های خونی، خون دریافت کند، اما فقط به فردی که گروه خونی‌اش AB مثبت است می‌تواند خون انتقال دهد.»

علاوه بر این، به گفته‌ی دکتر کرپس تحقیقات نشان داده‌اند که بین انواع گروه خونی‌های مختلف و مشکلات مربوط به سلامتی ارتباط وجود دارد. به عنوان مثال گروه خونی O‌ با خطر بیشتر زخم معده و احتمال کمتر انعقاد خون مرتبط است، در حالی که به ترتیب کاهشی، گروه‌های خونی AB ،B و A با خطر بیشتری در رابطه با احتمال ابتلا به سرطان پانکراس مواجه هستند. گروه خونی AB هم با خطر بیشتر ابتلا به زوال عقل و اختلال‌های شناختی روبرو است.

در نهایت، دکتر کرپس اشاره می‌کند که برخی پزشک‌ها نظریه‌هایی را ارائه داده‌اند که گفته‌اند مرتبط کردن برخی گروه‌های خونی را با رژیم‌های غذایی خاص موجب بهبود سیستم گوارش، افزایش انرژی، کمک به حفظ وزن خاص و کاهش خطر ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود.

کاری که باید انجام دهید: دکتر کرپس توصیه می‌کند در رابطه با این آمار سلامتی، برای تشخیص نوع گروه خونی خود از یک پزشک یا متخصص خون‌شناسی بخواهید گروه خونی‌تان را مشخص کنند. این کار به سادگی با آزمایش خون ساده مانند آزمایش شمارش کامل خون (CBC) انجام می‌شود.

در صورتی که در بیمارستان بستری شدید و به انتقال خون نیاز داشتید، به احتمال زیاد دوباره برای تائید گروه خونی از شما آزمایش گرفته خواهد شد یا در حالت اضطراری خون O منفی به شما تزریق خواهد شد زیرا به طور معمول کمترین خطر ایجاد واکنش با خون شما را در پی دارد.

۲.‌ فشار خون

دلیل اهمیت: فشار خون دومین آمار سلامتی مهم است. دکتر مایکل باربر می‌گوید: «با وجود پیشرفت‌های بسیار در طول دهه‌های گذشته، بیماری‌های قلبی عروقی همچنان بزرگ‌ترین دلیل مرگ‌و‌میر مردان و زنان هستند. در طی سال‌های گذشته، تاکید بیشتری روی سلامت عمومی ایجاد شده است و با شناخت عددهای مربوط به فشار خون آغاز می‌شود.»

طبق گفته‌ی دکتر باربر، انجمن قلب آمریکا فشار خون طبیعی را به این صورت تعریف می‌کند: در صورتی که فشار خون سیستولیک یا انبساطی کمتر از ۱۲۰ میلی‌متر جیوه و فشار خون انقباضی یا دیاستولیک کمتر از ۸ میلی‌متر جیوه باشند، فشار خون طبیعی است. هنگامی که محدوده‌ی سیستولیک از ۱۲۰-۱۲۹ میلی‌متر جیوه بیشتر شده و فشار خون دیاستولیک طبیعی است، بالا می‌رود.

دکتر باربر می‌گوید فشار خون بالا بسیار واضح و مشخص است زیرا اغلب در مرحله‌های مختلف ابتدا سیستولیک ۱۳۰-۱۳۹ یا دیاستولیک ۸۰-۸۹ و سپس در مرحله‌ی دوم سیستولیک بالای ۱۴۰ یا دیاستولیک بالای ۹۰ می‌توانند احتمال خطر افزایش فشار خون، بیماری قلبی آترواسکلروز، حمله‌ی قلبی یا سکته را افزایش دهند.

کاری که باید انجام دهید: اندازه‌گیری فشار خون در منزل امکان‌پذیر است. همچنین برای اندازه‌گیری فشار خون می‌توانید به پزشک خود هم مراجعه کنید. دکتر باربر می‌گوید: «در حالت کلی فشار خون بالا بدون علامت است اما در صورتی که فشار خون بالاتر از ۱۸۰/۱۲۰ برود و فرد علامت‌هایی مانند درد قفسه‌ی سینه، تنگی نفس، درد پشت، بی‌حسی، ضعف، تغییر در بینایی یا دشواری در صحبت کردن را تجربه کند، پایین آوردن فشار خون و انجام درمان فوری ضروری است.»

دکتر باربر هم مانند دکتر کرپس بر این باور است که باید نوع گروه خونی و اینکه گروه‌های خونی A، B و AB‌ خطر بیشتری در رابطه با ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی دارند را بدانید.

۳. سطح کلسترول

دلیل اهمیت: دکتر باربر می‌گوید: «باید مواظب سطح بالای کلسترول باشید زیرا با وجود اینکه کلسترول برای زنده بودن ضروری است، مقدار زیاد آن می‌تواند بسیار مضر باشد به ویژه زمانی که فشار خون بالا هم داشته باشید. کلسترول به عنوان واحد سازنده‌ی سلول‌ها، هورمون‌های خاص و تولید صفرا در کبد عمل می‌کند اما میزان بسیار زیاد آن می‌تواند منجر به تجمع پلاک در دیواره‌های سرخرگ‌ها شود که به آن گرفتگی عروق هم می‌گویند.»

طبق گفته‌ی دکتر باربر، انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند که کلسترول کلی باید کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد. مرز حد بالای کلسترول ۲۴۰‌ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. هرچیزی بالای این مقدار کلسترول بالا محاسبه می‌شود اما این پارامترها اغلب برای افرادی که در معرض بیمارهای قلب و عروق هستند بسیار بالا شناخته می‌شوند.

دکتر باربر می‌گوید در حالت مطلوب باید کلسترول لیپوپروتئین با وزن معمولی پائین (LDL) یا کلسترول بد کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر بوده و کلسترول لیپوپروتئین با غلظت بالا (HDL) یا کلسترول خوب اغلب بالاتر از ۶۰ میلیگرم در دسی‌لیتر باشد.

کاری که باید انجام دهید: به گفته‌ی دکتر باربر لیپیدها می‌توانند با استفاده از آزمایش خون ساده اندازه‌گیری شوند. این اعداد می‌توانند به کمک تغییر سبک زندگی مانند اجتناب از سیگار کشیدن، ورزش کردن و داشتن رژیم غذایی سالم کاهش پیدا کنند، در صورتی که تغییرهای سبک زندگی کافی نبودند، درمان‌های کاهش سطح کلسترول یا مکمل‌ها می‌توانند کمک‌کننده باشند. در خصوص انتخاب بهترین روش کاهش سطح کلسترول در شرایط خاص با پزشک خود صحبت کنید.

۴. سطح تری گلیسیرید

دلیل اهمیت: کارشناس‌ها می‌گویند تری‌گلیسیریدها سومین عاملی هستند که هنگام ارزیابی خطر بیماری‌های قلبی باید در نظر گرفته شوند. بر اساس گفته‌های دکتر استیون گاندری (Steven Gundry) پزشک جراح قلب، تری گلیسیریدها اغلب اولین شکل چربی هستند که از سوخت‌و‌ساز شکر و نشاسته به وجود می‌آیند.

تری‌گلیسیریدها باعث افزایش کلسترول بد، به ویژه کلسترول‌های با غلطت کم و اکسید شده که فرایند گرفتگی رگ‌ها را آغاز می‌کنند. هرچقدر میزان تری‌گلیسیرید بالاتر باشد، پتانسیل تجمع که می‌تواند منجر به بیماری قلبی شود بیشتر است. با افزایش تری گلیسیرید، کلسترول خوب کم شده و خطر بیماری بیشتر می‌شود.

دکتر گاندری می‌گوید:«بیشتر آزمایشگاه‌های پزشکی حد بالای ۱۵۰ یا ۱۰۰ را در نظر می‌گیرند. اگرچه با توجه به تجربه‌ی ۲۵ ساله‌ام در پیشگیری از بیماری‌های قلب و عروق، تری گلیسیرید برای بیشترین تاثیر باید بین ۴۰-۵۰‌ باشد.»

کاری که باید انجام دهید: دکتر گاندری پیشنهاد می‌کند تری گلیسیرید را توسط یک پزشک اندازه‌گیری کنید. اگر سطح انسولین خود را هم با آن اندازه بگیرید، بسیار ایدئال خواهد بود. سطح انسولین ناشتا ساده‌ترین روش ارزیابی مقاومت انسولین، عامل محرک دیابت و پیش دیابت است. انسولین بالا به خودی خود تکثیر عضلات صاف در دیواره‌ی رگ‌های خونی را تشدید می‌کند. کاهش مصرف کربوهیدرات‌های ساده شامل غلات و میوه‌ها می‌تواند به کاهش این عدد کمک کند.

۵. سوخت‌و‌ساز و سطح تیروئید

دلیل اهمیت: دکتر سین بورک (Sean Bourke) می‌گوید: «سوخت‌و‌ساز تحت تاثیر سطح هورمون‌ها قرار دارد؛ به گونه‌ای که عامل اصلی متابولیسم بدن، هورمون تیروئید است.»

دکتر بورک می‌گوید: «سطح تیروئید اغلب با افزایش سن، کاهش می‌یابد و این روند از میانه‌ی ۳۰ سالگی آغاز می‌شود. حتی سطوح پائین‌تر از حد طبیعی این هورمون می‌توانند باعث بروز مشکل در کاهش وزن، کاهش انرژی، خلق‌وخوی پائین، مه مغزی، فراموشی، احساس سرما، یبوست یا نشانه‌های دیگر شده و علاوه بر این، افزایش کلسترول، خطر ابتلا به بیماری قلبی، کاهش کارایی قلب و خطر بالاتر مرگ را به همراه دارند.»

کاری که باید انجام دهید: دکتر بورک توصیه می‌کند برای شناخت بهتر عملکرد تیروئید، از سن ۴۰ سالگی هر سال آزمایش تیروئید انجام دهید.

به صورت ایدئال، پنل آزمایش باید شامل T3 آزاد، TSH (هورمون محرک تیروئید) و T4 آزاد باشد. دکتر بورک می‌گوید: «اگرچه همیشه این روند وجود ندارد اما سطوح T3 آزاد بسیار مهم هستند زیرا نوعی از تیروئید است که به گیرنده‌های اندام هدف متصل می‌شود و میزان کمتر از سطح نرمال آن اغلب با بروز نشانه‌هایی که در بالا گفته شد همراه است.»

دکتر بورک می‌گوید: «در صورتی که متوجه شدید سطح T3 آزاد بدنتان پائین است، درمان هورمونی تیروئید T4 و T3 می‌تواند به افزایش آن‌ها کمک کند. علاوه بر بهبود کیفیت زندگی، درمان این مساله می‌تواند به بهبود وضعیت کلسترول و عملکرد قلب کمک کرده و خطر حمله‌ی قلبی را کاهش دهد. اطمینان حاصل کنید که آزمایش‌های بعدی را برای تائید سطح بهینه و بهبود نشانه‌ها انجام دهید.»