حضرت معصومه(س) ماهی است در پی خورشید توس، راه حجاز تا ایران را طی کرد و در هجرتی عاشقانه به ساوه رسید و از آنجا به دارالمؤمنین قم آمد و رحل اقامت افکند و پس از 17 روز، دعوت خدا را لبیک گفت.

و چنین شد که حیات و وفاتش، سفر و حضورش، عبادت و سلوکش، مرقد و مزارش، جلوگاه نور و بارگاه عفت شد و «فاطمه معصومه(س)» اینه ای شد در رواق فرهنگ شیعه که نجابت و حیا و ولایت در بلور آن می درخشد.[1]

از هجرت تا رحلت[2]

· در سال 201 هـ . ق، یک سال پس از سفر تبعیدگونه حضرت رضا(ع) به شهر مرو (خراسان جنوبی)، حضرت فاطمه معصومه(س) پیرو نامه عطوفت آمیز امام رضا(ع) به همراه عده ای از برادران و یاران برای دیدار برادر و تجدید عهد ولایی خویش، راهی دیار غربت شد.

· در طول راه به شهر ساوه رسید و همراهان و یاران حضرت با مأموران عباسی درگیر شدند و عده ای از همراهان حضرت در این حادثه غم انگیز به شهادت رسیدند.

· حضرت درحالی که از حزن و اندوه، بسیار ناتوان شده بودند، با احساس ناامنی در شهر ساوه با تفحص درباره شهر شیعیان راهی «قم» شدند.

· بزرگ خاندان شیعه اشعری، موسی بن خزرج با شور و شعف فراوان به استقبال حضرت شتافت و ایشان در منزل شخصی موسی نزول اجلال فرمودند.

· آن بزرگوار پس از هفده روز بیماری در سال 201 هـ .ق در دهم ربیع الثانی به لقاء حق شتافت.

· مشتاقان و دل سوختگان بعد از وفات ایشان، پیکر شریف آن حضرت را به سوی قبرستان «بابلان» (جایگاه کنونی حرم مطهر حضرت معصومه(س)) تشییع و تدفین کردند.

· و بدین سان تربت پاک آن بانوی بزرگوار اسلام قبله گاه ارادتمندان به اهل بیت(ع) و دارالشفای دل سوختگان عاشق ولایت و امامت شد.

چرا معصومه؟

حضرت فاطمه معصومه(س) مستغرق در عبادت، و از معاصی و زشتی ها پیراسته و به یقین جلوه هایی از عصمت مادرش زهرا(س) در ایشان تجلی نموده بود و گویی به همین جهت امام رضا(ع) به عنوان «معصومه» از ایشان یاد کرده، فرموده است:

«من زار المعصومه بقم کمن زارنی؛ هرکس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است».[3]

آری! معصومه جان؛ آن مولا و سروری که زیارت تو را هم سان با زیارت خودش قرار داده است، قطعاً در تو سیادتی مشاهده کرده که حکایت از خصال و صفات حسنه توست.

اگر حقیرترین عاشقان تو برای تفسیر وجودت ظرف گنجایش ادراک در دست گیرند از «میم معصومه»، «متانت»، «معصومیت و محجوبیت» و از «عین» او «عاطفه، عبودیت و عفاف» و از «صاد» او، «صمیمیت، صفا و صداقت» و از «واو»، «وحدت، وحدانیت و حب ولایت» را سرمشق می گیرند… و در آخر از «ـه» او؛ «هویت اهل بیت، هدایت عالمیان و هجرت به سوی حقانیت» خواهند آموخت.[4]

در مقام شفاعت آن حضرت

«یا فاطمه اشفعی لی فی الجنه فان لک عندالله شأن من الشأن...»[5]

به راستی که ایشان تنها، دختر امام و یا عمه و خواهر امام نیستند، بلکه دارای مدارجی از معرفت الله و تقوا و عبادت فوق العاده ای بوده اند که باعث تقرب فوق العاده ایشان نزد خداوند شده است؛ یعنی شأن والایی در پیشگاه خدا دارند.

· و اینکه او در کنار جده اش حضرت زهرا(س) می تواند از گناهکاران شفاعت کند و به اذن الهی آنان را از عذاب پروردگار برهاند.

· و برای ایشان مرتبه ای از مراتب شفاعت کبری در قیامت است و اگر با پیامبر(ص) و فاطمه(س) در مقام شفاعت، مساوی نباشد، رتبه ای رفیع از آن مقام عظیم را داراست.

· و ایشان به عنوان یکی از اولیای برجسته خدا، در بارگاه بی همتای الهی می درخشد و شفاعت او مورد امضای الهی و عنایات خاص باری تعالی است.

· و بالأخره حضرت فاطمه معصومه(س) یکی از شفیعان فردای قیامت در روز جزاست.[6]

ولایت پذیری حضرت معصومه(س) و بیعت ایشان با امام رضا(ع)

· اینجا قم؛ مدفن و مأمن دختری از تبار زهرا(س) و چون او حامی ولایت و امامت و چونان زینب(س)، قافله سالاری شایسته است.

· اگر فریاد زینب(س) بنی امیه را رسوا کرد، فریاد فاطمه معصومه(س) بنی عباس را.

· و به راستی حرکت سیاسی ـ الهی حضرت از مدینه به سوی مرو حرکتی بود علیه طاغوت دوران و ندایی بود به «هل من ناصر ینصرنی» برادر و مولایش امام رضا(ع)... .

· هرچند به دیدار برادر و امام زمانش نائل نشد، ولی ابلاغ پیام کرد.

· او با حرکت از مدینه به همراه عده ای از خاندان پیامبر و ارادتمندان اهل بیت(ع) ثابت کرد که در همه اعصار قدرت های مادی و طاغوتی در برابر پرورش یافتگان اسلام ناب کوچکند!

· این حرکت الهی ـ سیاسی گرچه ناتمام ماند و دخت آفتاب در این هجرت الهی به سوی حق شتافت و با مرگ شهادت گونه اش همه را سوگوار ساخت، اما دیری نپایید ثمرات ارزشمند و مبارک این سفر مبارک در شهر مقدس قم که «آشیانه آل محمد» است، پدیدار گشت.

· و از کوثر بی کران عترت، چشمه های جوشان علوم و معارف اسلامی جوشیدن گرفت.

· مگر نه این است که حضرت صادق(ع) قم را حرم مطهر اهل بیت(ع) معرفی کرده است...[7]

· و این گونه شد که قم، مرکز ثقل و محور جغرافیایی جهان اسلام گردید![8]

حرم حضرت معصومه(س) تجلی گاه مزار حضرت زهرا(س)

نزهت بادی

مرحوم ایت الله العظمی مرعشی نجفی(ره) نقل فرمودند: پدرم مرحوم علامه سیدمحمود مرعشی(ره) که در نجف اشرف می زیست، بسیار علاقه مند بود که به طریقی محل قبر شریف جده اش حضرت زهرا(س) را بیابد. برای این مقصود، ختم مجربی انتخاب نمود، چهل شب به آن مداومت کرد. شب چهلم بعد از انجام مراسم ختم و توسل فراوان، به بستر خواب رفت. در عالم خواب به محضر امام صادق(ع) رسید. امام به او فرمود: «به دامان کریمه اهل بیت(ع) چنگ بزن.» ایشان تصور کردند منظور امام از این جمله حضرت زهرا(س) است، اما امام فرمودند: «منظور من قبر شریف حضرت معصومه(س) در قم است، خداوند به خاطر مصالحی اراده نموده که قبر حضرت زهرا(س) برای همیشه مخفی باشد، ازاین رو، قبر حضرت معصومه(س) را تجلی گاه قبر شریف حضرت زهرا(س) قرار داده است».

برگرفته از کریمه اهل بیت، صص 43 و 44

حرم حضرت معصومه(س) منبع فیض الهی

مرحوم محدث قمی می فرماید: از اساتید خود شنیدم که مرحوم ملاصدرای شیرازی از شیراز به قم مهاجرت فرمود و در قریه کهک اقامت نمود. آن کلیم فرزانه هرگاه مطلب علمی بر او مشکل می شد به زیارت حضرت معصومه(س) می رفت و با توسل به آن حضرت، مشکلات علمی اش حل می شد.

علت وفات حضرت معصومه (س) چه بوده است؟

حضرت معصومه یکسال پس از ورود برادرش حضرت امام رضا(ع) به ایران به همراه عده‌ای از برادران و خواهران و عده دیگری از خویشان به منظور دیدار امام رضا (ع) وارد ایران شدند.[1] جعفر مرتضی عاملی می‌نویسد: «حضرت معصومه در رأس یک قافله 22 نفری متشکل از علویان و برادران امام رضا (ع) برای دیدار با آن امام همام رهسپار ایران گردید»[2] البته برخی از پژوهشگران تعداد افراد این کاروان را حدود 400 نفر نوشته‌اند و قائلند 23 نفر از آنان در ساوه کشته شدند.[3] پس از آنکه حضرت معصومه و همراهیان ایشان به ساوه رسیدند، مأموران حکومتی با آن‌ها درگیر شدند و بسیاری از افراد این قافله را به شهادت رساندند. در همین زمان حضرت معصومه بیمار شد. از خادمش پرسید: از اینجا تا قم چقدر فاصله است؟ خادم عرض کرد: 10 فرسخ. حضرت فرمود: مرا از اینجا به قم منتقل کن.[4] در همین زمان موسی بن خررج که از بزرگان آل سعد و از شیعیان قم بود به خدمت حضرت معصومه مشرف شد و زمام ناقه او را گرفت و به سرای خویش فرود آورد.[5]

علّت بیماری:

برخی از محققان معتقدند که حضرت معصومه (س) در ساوه مسموم شد و سپس با حالت بیماری وارد قم شد. و پس از مدت کوتاهی به شهادت رسید.[6] محمدی اشتهاردی می‌نویسد: «مطابق نقل بعضی مسموم نمودن حضرت توسط زنی در ساوه انجام شد».[7] عده‌ای نیز قائلند: «وقتی حضرت معصومه بدن‌های پاره پاره برادران و برادر زادگان خویش را که 23 نفر بودند را دید، به شدت غمگین گشت و در اثر آن بیمار شد». پس از ورود حضرت معصومه (س) به قم در روز 23 ماه ربیع الاول،[8] آن حضرت 17[9] یا 19[10] روز ساکن منزل موسی بن خررج بود. و در این مدت با حالت بیماری مشغول عبادت و راز و نیاز با خداوند بود.

زمان رحلت:

قول مشهور این است که حضرت معصومه پس از آنکه در 23 ماه‌ربیع‌الاول وارد قم شدند، 17 روز بیشتر زنده نبودند. بنابراین رحلت آن حضرت باید دهم ماه ربیع الثانی صورت گرفته باشد. علی اکبر مهدی‌پور می‌نویسند: «روز رحلت حضرت معصومه دهم ماه ربیع الثانی سال 201 هجری بوده است».[11] برخی از محققان نیز دوازدهم ربیع الثانی[12] را به عنوان روز رحلت ذکر کرده‌اند. محمدی اشتهاردی می‌نویسد: «همانگونه که برخی از بزرگان گفته‌اند، انصاف این است که برای جمع کردن بین قول اول و دوم، برای بزرگداشت مقام آن بانوی بزرگوار سه روز 10، 11، و 12 ماه ربیع الثانی را به عنوان سوگواری معصومیه، مراسم برگزار شود».[13] پس از رحلت حضرت معصومه (س) زنان آل سعد بی‌بی فاطمه معصومه را غسل دادند و کفن کردند.[14] سپس جسم مطهر آن حضرت به باغ موسی بن خررج (محل فعلی حرم مطهر ایشان) برده شد. در آن هنگام میان اشعریان (آل سعد) بر سر اینکه چه کسی شایستگی دفن آن بدن مقدس را دارد اختلاف روی دارد... ناگهان دو سوار نقابدار از طرف رودخانه قم به پیش آمدند و وقتی نزدیک بدن مطهر رسیدند از اسب پیاده شدند. نخست بر ان نماز گزاردند و سپس وارد سردابی که برای تدفین وی مهیا شده بود، شدند و به کمک یکدیگر او را به خاک سپردند. و بدون اینکه با کسی سخن بگویند آن محل را ترک کردند. کسی نفهمید آنان چه کسانی بودند.[15] برخی از محققان احتمال داده‌اند که این دو سوار امام رضا (ع) و امام جواد(ع) بوده‌اند.[16] با توجه به اینکه ولادت حضرت معصومه اول ذی القعده سال 173[17] هجری می‌باشد. و با توجه به زمان رحلت آن حضرت یعنی سال 201 هجری، بنابراین سن مبارک آن حضرت هنگام وفات 28 سال بوده است.

شماره کارت موسسه خیریه جوادالائمه (ع):

6280-2314-3289-1199

|موسسه خیریه جوادالائمه (ع) | اولین و بزرگترین مرکز نگهداری کودکان بی سرپرست