در هرج و مرج دنیای امروز و میان تمام شلوغیها و استرسهای کاری و شخصی، همهی ما به آرامتنی و تزریق آرامش نیاز داریم. مدیتیشن به ما این آرامش و حس خوب را هدیه خواهد داد.
مدیتیشن هزاران سال است که در فرهنگهای مختلف جهان انجام میشود و تقريباً تمام آيينها سنت استفاده از اعمال مراقبهای دارند. در گذشته از مدیتیشن غالباً برای اهداف مذهبی استفاده میشد؛ اما اکنون بسیاری از افراد آن را مستقل از هرگونه اعتقادات مذهبی یا معنوی باور دارند و انجام میدهند. امروزه از مدیتیشن بهعنوان یک روش رواندرمانی استفاده میشود.
مدیتیشن، مراقبه، درونکاوی یا درونپویی در واقع مهارت کار با ذهن است. مدیتیشن عملی است که در آن فرد برای پرورش توجه و آگاهی و دستیابی به وضعیتی روان، آرام و پایدار از نظر روحی، از روشی مانند ذهنآگاهی یا تمرکز ذهن روی یک شیء، فکر یا فعالیت خاص استفاده میکند. هدف اصلی مدیتیشن تقویت ذهن هشیار و افزایش آگاهی است تا بتوانید با استفاده از ذهنتان خود را درک کنید، کنترل بهتری روی ذهن و بدن خود داشته باشید و به هوش بالاتر دسترسی پیدا کنید. تمام این موارد در نهایت به رشد فردی، افزایش آرامش، بهبود کیفیت زندگی و تعامل با محیط اطراف منجر خواهد شد.هدف اصلی مدیتیشن تقویت ذهن هشیار و افزایش آگاهی است تا بتوان کنترل بهتری روی ذهن و بدن داشت
مدیتیشن از آنچه فکر میکنید سادهتر است. در هر مکان، زمان و شرایطی میتوانید مدیتیشن کنید. ذات مدیتیشن آگاهی و هشیاری است؛ هشیاری بدین معنی که باید از افکار، احساسات و رؤیای خود آگاه باشید. اینکه الان این مقاله را میخوانید و به کار خود واقف هستید، هشیاری است. اکثر مردم فکر میکنند مدیتیشن بسیار سخت است و برای انجام آن باید مانع افکار خود شویم و صدای ذهن خود را خاموش کنیم؛ اما در اصل برای این کار نیازی به جلوگیری از افکار و ایجاد تمرکز خاص نیست؛ این اشتباهی است که اکثر ما را از مدیتیشن دور کرده. مسلماً هنگام شروع مدیتیشن افکار مختلف به ذهن ما هجوم میآورند. به مرور زمان و ممارست در مدیتیشن صدای افکارمان کمرنگتر میشود؛ بهگونهای که فراموش میکنیم روزی این صدا مانعی برای انجام مدیتیشن برای ما بود. به یاد داشته باشید که شنیدن این صداها کاملاً عادی است و هرگز دلیلی بر این نیست که مدیتیشن برای شما ساخته نشده است! برای مثال، یکی از تکنیکهای پایه مدیتیشن، تکنیک تنفس است. تا زمانی که نفس میکشید، میتوانید از تنفستان آگاه باشید. برای تنفس نیاز به مکان و زمان خاصی نیست؛ بنابراین مدیتیشن هم وابسته به زمان و مکان خاصی نیست. شما میتوانید به اندازهی یک دم و بازدم به تنفستان دقت کنید؛ این یک مدیتیشن یکثانیهای و مؤثر است.
کسانی که تجربهی مدیتیشن ندارند، ممکن است با دیدن روشها و انواع مختلف مدیتیشنها احساس سردرگمی کنند یا مأیوس شوند؛ اما اگر اصول اولیه مراقبه را بدانید، میتوانید بهراحتی آن را اجرا کنید. برای روشن شدن ماجرا تمرین ساده زیر را انجام بدهید:مدیتیشن فرایند آموزش ذهن برای تمرکز و تغییر مسیر افکار است
تمام احساسات مانند درد، رهایی، گرما و سرما و حتی نداشتن هیچ احساسی در مبحث آگاهی قرار میگیرند. در طی مدیتیشن باید با آگاهی خود ارتباط بگیرید؛ فرقی نمیکند این آگاهی از احساسات و افکار مثبت باشد یا منفی یا حتی خنثی. تمرین ساده بالا نیز نوعی مدیتیشن است که برای لحظهای حواس شما را به بدن و احساساتتان جلب میکند.
در ادامه یکی از روشهای رسمی مدیتیشن را توضیح خواهیم داد. در نظر میگیریم که میخواهید بهصورت روتین این کار را انجام بدهید و از فواید آن استفاده کنید؛ بنابراین دانستن و رعایت اصول اولیه مدیتیشن ایده خوبی است.
مدیتیشن فرصتی برای حاضر بودن در برابر خود، زندگی در لحظه و فهم احساسات است
در حالت کلی، زمانی که میخواهید بدون مقدمهچینی مدیتیشن کنید، مراحل زیر را دنبال کنید:
برای شروع استفاده از فایلهای صوتی که در آن قدمبهقدم شما را برای مدیتیشن راهنمایی میکنند، توصیه میشود. برای نتیجه مطلوب و ایجاد عادت، بهتر است تمرین مدیتیشن خود را از ۲ تا ۵ دقیقه شروع کنید و به مرور زمان به مدت آن بیفزایید.
پس از انجام مدیتیشن باید حس سبکی و آرامش را تجربه کنید؛ اما اگر در جلسات اولیه این اتفاق برای شما نیفتاد، عجول و قضاوتگر نباشید؛ در عوض کمی به خودتان فرصت بدهید.

مدیتیشن فرایند آموزش ذهن برای تمرکز و تغییر مسیر افکار است. افزایش افرادی که با انجام مدیتیشن متوجه تأثیر مطلوب آن شدهاند باعث محبوبیت بیشتر آن شده است. برای اثبات و یافتن فواید مدیتیشن مطالعات زیادی انجام گرفته که نتایج آن فواید زیر را نشان دادهاند:
کاهش استرس: استرس روحی و جسمی باعث افزایش سطح هورمون استرس یا کورتیزول میشود. در پی افزایش هورمون کورتیزول اثرات جانبی مخربی مانند ترشح مواد شیمیایی التهابی به نام سیتوکین ایجاد میشوند. این تأثیرات میتوانند باعث اختلال در خواب و افزایش افسردگی، اضطراب، فشار خون، خستگی و مهمغزی شود. در یک مطالعه ۸ هفتهای، انجام مدیتیشن ذهنآگاهی توانست پاسخ التهاب ناشی از استرس را کاهش بدهد. علاوه بر این، تحقیقات نشان داده که مدیتیشن ممکن است علائم شرایط مرتبط با استرس از جمله سندرم روده تحریکپذیر، اختلال استرس پس از سانحه و فیبرومیالژیا را بهبود ببخشد.
کنترل اضطراب: به دنبال کاهش استرس با مدیتیشن، اضطراب نیز کاهش مییابد. نتیجه متاآنالیز حدود ۱۳۰۰ بزرگسال نشان داد که مراقبه ممکن است اضطراب را کاهش بدهد. هرچه سطح اضطراب در افراد بالاتر باشد، تأثیر مدیتیشن بیشتر خواهد بود. یک مطالعه نشان داد که ۸ هفته مراقبه ذهنآگاهی به کاهش علائم اضطراب در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر و افزایش بهبود واکنش استرسی و مقابله با اضطراب کمک میکند. مطالعه دیگری که روی ۴۷ فرد مبتلا به درد مزمن صورت گرفت، نشان داد که تکمیل یک برنامه مدیتیشن ۸ هفتهای منجر به بهبود محسوس افسردگی، اضطراب و درد میشود.
علاوه بر این برخی تحقیقات نشان میدهد که انواع تمرینات ذهنآگاهی و مدیتیشن ممکن است سطح اضطراب را کاهش بدهند؛ بهعنوان مثال یوگا به کاهش اضطراب افراد کمک میکند. احتمالاً مفید بودن یوگا در کاهش اضطراب به دلیل ترکیب تمرین مدیتیشن و فعالیت بدنی است.
کنترل درد: درک شما از درد به حالت ذهنی شما مرتبط است؛ در شرایط استرسزا ممکن است درد بیشتر از مواقع دیگر حس شود. برخی تحقیقات نشان میدهند که استفاده از مدیتیشن در برنامه روزمره میتواند برای کنترل درد مفید باشد. بررسی ۳۸ مطالعه در این زمینه نشان داد که مدیتیشن ذهنآگاهی میتواند باعث کاهش درد، بهبود کیفیت زندگی و کاهش علائم افسردگی در افراد مبتلا به درد مزمن شود. افرادی که مدیتیشن انجام میدهند در مقابل افرادی که مراقبه نمیکنند، در شرایط درد یکسان بهتر با آن کنار میآیند و کمتر احساس درد میکنند.
کاهش فشار خون: فشار خون بالا به مرور زمان باعث میشود قلب برای پمپاژ خون بیشتر تلاش کند و درنتیجه، عملکرد ضعیفی داشته باشد. یک متاآنالیز از ۱۲ مطالعه که در آن حدود ۱۰۰۰ شرکتکننده ثبت نام کرده بودند، نشان داد که مدیتیشن به کاهش فشار خون کمک میکند. مدیتیشن برای داوطلبان مسن و کسانی که قبل از مطالعه فشار خون بیشتری داشتند، مؤثرتر بود.
به نظر میرسد مدیتیشن با ریلکس کردن سیگنالهای عصبی هماهنگکننده عملکرد قلب، تنش رگهای خونی و واکنش ستیز یا گریز که باعث افزایش هشیاری در شرایط استرسزا میشود، فشار خون را کنترل میکند.
بهبود سلامت عاطفی: برخی از انواع مدیتیشن میتوانند احساسات و اعمال مثبت ما را نسبت به خود و دیگران افزایش بدهند. مدیتیشن متا یا عشق و مهربانی باعث ایجاد افکار و احساسات مهربانانه نسبت به خود میشود. از طریق این تمرینات، مردم میآموزند که این مهربانی و بخشش را در خارج از خود گسترش بدهند و آن را میان دوستان، آشنایان و درنهایت دشمنان خود تقسیم کنند.
افزایش بازه تمرکز: مراقبه مانند بلند کردن وزنه برای تمرکز است و به افزایش قدرت و استقامت توجه کمک میکند. یک مطالعه نشان داد افرادی که به پادکستهای مدیتیشن گوش میدهند، توجه و دقتشان هنگام انجام کار بالا میرود. مطالعه مشابه دیگر نشان داد افرادی که بهطور منظم مدیتیشن میکنند، در انجام کارهای بصری عملکرد بهتری دارند و نسبت به افراد بدون تجربهی مراقبه، از توجه بیشتری برخوردار هستند. مدیتیشن روزانه حتی با مدتزمان بسیار کوتاه، میتواند مفید باشد. یک مطالعه نشان داد که ۸ هفته مدیتیشن برای ۱۳ دقیقه در روز باعث افزایش توجه و حافظه میشود.
علاوه بر موارد بالا مدیتیشن به کاهش افسردگی، بهبود خواب با افزایش سروتونین (پیش ماده ملاتونین) و ملاتونین (هورمون خواب)، کاهش ضربان قلب و ... کمک میکند. همچنین گزارش شده است که افراد با روی آوردن به مدیتیشن توانستهاند افکار مخرب از جمله خودکشی را از بین ببرند.
اگر روز خود را با مدیتیشن صبحگاهی آغاز کنید، میتوانید کارهایتان را با آگاهی، هشیاری و بیداری کامل انجام بدهید. با انجام تمرین منظم صبحگاهی، آرامش روانی و روابط شادتری تجربه خواهیم کرد. با توجه به شرایط فعلی زندگی، بسیاری از مردم ممکن است در روز استرس و فشار زیادی تحمل کنند. مدیتیشن میتواند به ما کمک کند زندگی شخصی و کاری خود را با مهارت بیشتری مدیریت کنیم.
وقتی با مدیتیشن صبحگاهی به آرامش و تسلی خاطر دست یافتید، دیدگاهتان تغییر میکند و ممکن است احساس مثبتتری نسبت به خود و روزی که در پیش رو دارید، داشته باشید.مدیتیشن میتواند به ما کمک کند تا زندگی شخصی و کاری خود را با مهارت بیشتری مدیریت کنیم.
مطالعهای که در سال ۲۰۱۸ روی ۳۰۰ فرد موفق انجام شد، نشان داد که یکی از مهمترین بخشهای روزانه آنها، انجام یک روال صبحگاهی انعطافپذیر است. امکانات یا محیط اطراف همیشه تحت کنترل نیستند؛ خصوصاً هنگام سفر و به وجود آمدن برنامههای غیر قابل پیشبینی. مدیتیشن صبحگاهی کاری است که میتوان آن را همه جا انجام داد. شما میتوانید این کار را در تختخواب، خودرو، طول مسیر یا درحالیکه منتظر آماده شدن صبحانه هستید انجام بدهید. مراقبه صبحگاهی میتواند پایه و اساس روز شما را تشکیل بدهد؛ عملی که همیشه میتوانید به آن اعتماد کنید تا شما را به آرامش جسمی و ذهنی برساند.
بسته به مکان و زمانی که در اختیار دارید میتوانید نوع مدیتیشن صبحگاهی خود را انتخاب کنید. این مدیتیشن میتواند تمرکز روی تنفس، اسکن بدن یا گوش دادن به افکار و احساساتتان باشد.
توجه داشته باشید که انتخاب نوع مدیتیشن صبحگاهی کاملاً دلخواه است و به خودتان بستگی دارد. اگر دوست داشته باشید میتوانید صبح خود را با مدیتیشن مانترا شروع کنید یا به صداهای اطراف گوش فرا دهید.
یکی از جالبترین مدیتیشنهای صبحگاهی، مدیتیشن دوش آب است. میتوانید هنگام دوش صبحگاهی چشمهای خود را ببندید و روی صدای آب، قطرات آب که روی پوستتان مینشینند و احساسی که در شما به وجود میآورند، تمرکز کنید.
۳۵ الی ۵۰ درصد بزرگسالان با مشکل بیخوابی دستوپنجه نرم میکنند. مشکل خواب بسیاری از افراد مربوط به استرس است. استرس میتواند باعث ایجاد اضطراب و تنش شود و به خواب رفتن را سختتر کند. مدیتیشن ممکن است به داشتن خواب بهتر کمک کند. مراقبه بهعنوان یک روش آرامسازی میتواند ذهن و بدن را ساکت کند و آرامش درونی را افزایش بدهد. انجام مدیتیشن قبل از خواب میتواند با ایجاد آرامش به کاهش بیخوابی و مشکلات خواب کمک کند.
یک مطالعه که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد، تأثیرات مدیتیشن ذهنآگاهی ۴۹ بزرگسال با مشکلات خواب متوسط را مورد بررسی قرار دارد. شرکتکنندگان به دو دسته تقسیم شدند و طی ۶ هفته، به یک دسته مدیتیشن قبل از خواب و به دسته دیگر آموزش بهداشت خواب اختصاص داده شد. در پایان مطالعه، گروه مدیتیشن نسبت به گروه بهداشت خواب علائم کمخوابی و خستگی کمتری در روز تجربه میکردند.
بهترین نوع مدیتیشن قبل از خواب، مدیتیشن ذهنآگاهی یا تمرکز روی تنفس است. میتوانید بر حسب علاقه خود از هر روشی که دوست دارید، استفاده کنید.

مدیتیشن صوتی یا مدیتیشن شنیداری یک روش عالی برای تمرین ذهنآگاهی با آگاهی بیشتر از صداهای روزمره در محیط اطراف است. ذهنآگاهی، آگاهی معطوف به لحظه است که شامل آگاهی به حواس پنجگانه مانند بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی و چشایی میشود. تمرین مدیتیشن صوتی بهسادگی قابل انجام است و بهسرعت باعث افزایش تمرکز و توجه به اطراف میشود. برای این کار مراحل زیر را دنبال کنید:
۱. مثل همیشه باید روتین مدیتیشن را رعایت کنید. در یک مکان ثابت و صاف بنشینید. اگر دوست دارید چشمهای خود را ببندید تا حواستان با دیدن اطراف پرت نشود.
۲. اکنون به صداهای اطراف گوش فرا دهید. سعی کنید تمام آنچه میشنوید به خاطر بسپارید یا آنها را یادداشت کنید.
۳. بدون قضاوت به تمام صداها گوش بدهید و سعی کنید در مورد خوب یا بد بودن آنها نظر ندهید.
۴. در نهایت چشمهایتان را باز کنید.
با این کار از وجود صداهایی که اطراف شما وجود دارند، آگاهی پیدا خواهید کرد. بیشتر مردم معتقدند که برای مراقبه باید به مکانی کاملاً ساکت بروید؛ اما حقیقت این است که برای مراقبه به هیچ شرایط خاصی نیاز ندارید و تمام اینها تشریفات هستند. صدا، نور و انواع شلوغی اطراف ما جزئی جداییناپذیر از زندگیمان هستند که مجبوریم با آنها کنار بیاییم؛ نه اینکه آنها را دور بزنیم یا از آنها فرار کنیم. مدیتیشن روشی است که به ما در کنار آمدن و مدیریت این آشفتگیها کمک میکند. ما باید با مدیتیشن شرایط کنونی را ایدهآلتر کنیم؛ نه اینکه برای انجام یک مدیتیشن بینقص خود را به دردسر بیندازیم و درنهایت از آن پشیمان و مأیوس شویم.
مدیتیشن از توجه شما به وجودتان سرچشمه میگیرد
برای انجام مدیتیشن نباید منتظر پیش آمدن زمان خاص یا بودن در مکان خاصی باشید. همین الان که این مقاله را خواندید، میتوانید تصمیم بگیرید و شروع کنید. در دنیای شلوغی که ما در آن زندگی میکنیم، شاید مدیتیشن بهترین و کمهزینهترین کاری باشد که بتوانیم برای بهبود کیفیت زندگی و روحیه خود انجام بدهیم. مدیتیشن از توجه شما به وجودتان سرچشمه میگیرد. اختصاص دادن دو دقیقه در روز به انجام تمرینات مدیتیشن، پساندازی است که برای حال و آینده خود انجام میدهید. با شناختن افکار و احساسات واقعی میتوان درک بهتری از خود داشت و به خودشناسی و ذهنآگاهی رسید. مطمئن باشید که تمام این موارد منجر به رضایت و خوشنودی شما و اطرافیانتان خواهد شد.
درنهایت باز هم تأکید میکنم که به خاطر حاضر نبودن لباس مناسب، پیدا کردن حالت نشستن و مودرا و مانترای دلخواه، نبود مکان آرام و ساکت مدیتیشن را در ذهن خود سخت و بزرگ نکنید. وجود این موارد تشریفاتی بد نیست؛ اما مدیتیشن تمرینی است که فقط به شما و حضور شما نیاز دارد.