کودکان بیسرپرست یا بد سرپرست به کودکانی گفته میشود که والدین خود را بر اثر حوادثی همچون تصادفات رانندگی یا مرگ از دست دادهاند یا دارای والدینی هستند که رفتار مناسبی با فرزندان خود ندارند.
بنابراین تعریف کودک بد سرپرست و کودک بی سرپرست متفاوت است و در کنار شباهتهایی که دارند، تفاوتهایی نیز دارند.
بی سرپرست به آن دسته از کودکان گفته می شود که بنا به دلایلی والدین خود را از دست دادهاند یا اینکه والدین، آنها را رها کرده اند.
بدسرپرست به کودکانی گفته می شود که به دلایل مختلف از حمایت، مراقبت و نگهداری موثر توسط خانواده محروم هستند و مورد غفلت خانواده (جسمی، روانی یا هردو) قرار میگیرند.
یکی از مشکلات اجتماعی وجود کودکانی است که به دلایلی از جمله فوت پدر و مادر، ازدواج مجدد والدین، فقر، بیماریهای لاعلاج والدین و ... بی سرپرست شده اند.
کودکان بی سرپرست و بدسرپرست از حضور تربیتی، روان شناختی، حمایت مؤثر والدین و نیز از مزایای زندگی در خانواده محروم هستند.
کودکان بی سرپرست و بدسرپرست بیشتر از کودکان دیگر به خدمات روانشناختی و روانشناسی احتیاج دارند. بسیاری از احساسات در این کودکان آسیب دیده و دچار مشکل شده است. آن ها احساس خشم و فقدان را به طور جدی تجربه می کنند و مستعد انواع بزهکاری هستند، به همین جهت اگر مشکلات کودکان درمان نشود آسیب ها از خانواده به جامعه کشیده می شود.
کودکانی که از فقدان خانواده یا خانوادههای نامناسب و بد رنج میبرند در آینده ممکن است در دوران تحصیل و مراحل زندگی خود باز بمانند و دچار بحران شخصیت و عدم توانایی برقراری ارتباط با اطرافیان خود شوند. از علائم دیگر و بحرانهایی که فقدان والدین یا کودکان بدسرپرست احتمال میرود از خود نشان میدهند افسردگی، وابستگی دلهره آمیز، ترس، گریههای شبانه، شب ادراری، عدم اعتماد به نفس، وابستگیهای پی درپی به افراد مختلف و توانایی ضعیف برای برقراری با محیط اجتماعی است.
کودکان بی سرپرست و بدسرپرست بیشتر از کودکان دیگر به خدمات روانشناختی و روانشناسی احتیاج دارند. بسیاری از احساسات در این کودکان آسیب دیده و دچار مشکل شده است. آن ها احساس خشم و فقدان را به طور جدی تجربه می کنند و مستعد انواع بزهکاری هستند، به همین جهت اگر مشکلات کودکان درمان نشود آسیب ها از خانواده به جامعه کشیده می شود .
شایع ترین مشکل در میان این کودکان، افسردگی است که میزان آن ۴۰ درصد بیشتر از کودکان عادی است. کودکانی که در مراکز نگهداری شبانه روزی بزرگ می شوند از فرصت های طبیعی برای ابراز محبت نسبت به دیگران و مورد محبت واقع شدن محروم می مانند .
میزان ابتلاء به نافرمانی مقابله ای یا همان لجبازی در کودکان بدسرپرست بسیار بیشتر از کودکانی است که در محیط خانواده بزرگ می شوند .
کودکان بی سرپرست و بدسرپرست که از عاطفه ی مادرانه و عشق و روابط صمیمی والدین محروم بوده اند، غالبا از اختلالات عاطفی ، ناایمنی ، احساس وابستگی یا طرد ، گروه گریزی یا گروه گرایی ها رنج می برند و به صورت جدی نیازمند ارتباط عاطفی هستند .
سازمان بهزیستی در سال 1359 تأسیس شد. خدمات عمده بهزیستی شامل خدمات حـمایتی(رفـاهی)، تـوانبخشی و بازسازی و بازپروری است، که از طریق مجتمعهای حمایتی و مراکز توانبخشی و بازسازی و بازپروری به عرضه خـدمات اقـدام میکند.
فعالیتهای سازمان براساس دو هدف پیشگیری و حمایتی در مورد خاص ایتام و یا کودکان بـیسرپرست، در جـریان اسـت. سازمان برای حمایت و خودکفائی خانوادههای بیسرپرست دارای مجتمعهای خدمات حمایتی است که تحت نظر مـعاونت حـمایتی سازمان بهزیستی فعالیت میکنند. در حقیقت،ایجاد مجتمعهای خدمات حمایتی، خود نوعی پیشگیری از جـریان ورود افـراد بـه پرورشگاه است.
مجتمع خدمات حمایتی، به عنوان یک واحد اجرایی، چندین وظیفه حمایتی نظیر حـمایت از خـانوادههای بیسرپرست، ایجاد مهدکودک، برنامه نگهداری از، فرزندان بیسرپرست، آموزش فنی و حرفهای، برنامههای ویـژه نـوجوانان و جـوانان (فوقبرنامه)و برنامه حمایتی روستایی در مورد مددجویان انجام دهد.
موسسه خيريه حضرت جوادالائمه(ع) | اولین و بزرگترین مرکز نگهداری کودکان بیسرپرست، در آذر ماه سال 1375 و همزمان با ايام ولادت باسعادت سلطان سخاوت حضرت جوادالائمه(ع) با هدف ساماندهی کمکهاي خيرين معزز و تحت پوشش قراردادن ايتام و مستمندان درمنطقه زيتون کارمندي اهواز تشکيل و تاکنون علاوه بر حمايت از مستمندان درهمه حوزههاي اجتماعي در مراکزي در نقاط مختلف شهر اهواز افتخار نگهداري از کودکان بيسرپرست را دارد.
موسسه خيريه حضرت جوادالائمه(ع) نیازهای مادی، خوراک و پوشاک ، مسکن ، تحصیل هزینههای زندگی ، آموزش مهارت های اجتماعی ، نیازهای عاطفی ایتام و کودکان بی سرپرست را با استعانت از خداوند و همراهی خیرین عزیز تامین میکند.
موسسه خيريه حضرت جوادالائمه(ع) جهت تامین نیازهای مادی و اولیه و حل برخی از مشکلات کودکان بی سرپرست یعنی نیازهایی مانند خوراک و پوشاک و برخی از وسایل زندگی به جمع آوری کمک های نقدی و غیرنقدی خیرین می پردازد و سپس این کمک ها را در قالب بسته های کمک معیشتی رهسپار منازل نیازمندان و ایتام می کند
کمک رسانی به کودکان بی سرپرست و مشکلات کودکان بی سرپرست ، کمک به ایتام از جمله اموری است که همواره در دین ما مورد توجه بزرگان و نیکان بوده است، آیات قرآن و احادیث نشان از آن دارد که کمک رسانی به کودکان بی سرپرست و برطرف کردن نیازهای کودکان بی سرپرست تا چه اندازه نزد خداوند پسندیده و نیکو است .چنانچه خداوند در آیه 177 سوره بقره می فرماید: “نیکوکاری آن نیست که روی خود را به سوی مشرق و مغرب بگردانید، بلکه نیکی آن است که کسی به خدا و روز پسین و فرشتگان و کتاب آسمانی و پیامبران ایمان آورد، و مال خود را با وجود دوست داشتنش به خویشاوندان و یتیمان و بینوایان و در راه ماندگان و گدایان و در راه آزاد کردن بندگان دهد.”