شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان، سومین و اخرین شب از شب های قدر است. در خصوص فضیلت این شب روایت شده است: سفیان بن سمط به امام صادق(ع) عرضه داشت: شب قدر را در یک شب برای من به طور مشخص بیان فرمایید. فرمودند: شب بیست و سوم. عبد الواحد بن مختار انصاری نیز از امام باقر(ع) جویا شد، حضرت فرمود: من به تو می گویم و ان را از تو نمی پوشم، نخستین شب از اخرین هفت شب می باشد. تصریح شده که ان سال ماه رمضان بیست و نه روز بود و لذا هفت شب به اخر، با شب بیست و سوم مصادف بود. همچنین امام باقر(ع) می فرمود: در شب بیست و سوم امید شب قدر می رود.

احادیث یاد شده به صراحت دلالت می کنند بر اینکه شب بیست و سوم در میان لیالی قدر بیش از همه انها اهمیت دارد و احتمال شب قدر بودنش بسیار قوی است. همه اعمال شب های قدر، از قبیل؛ صد رکعت نماز، دو رکعت نماز با هفت قل هوالله، دعای جوشن کبیر، زیارت امام حسین(ع)، احیا، قران سر گرفتن، تلاوت سوره های عنکبوت، روم و دخان و همه اعمال یاد شده برای مطلق شب های ماه رمضان، همچون دعای افتتاح، ابوحمزه ثمالی، قرایت سوره قدر هزار بار و تلاوت سوره دخان صد بار، در این شب تاکید بیشتری دارد.

برای این شب عبادت های مخصوصی ذکر شده است که برخی از انها اشاره می کنیم.

۱.غسل

در شب بیست و سوم علاوه بر غسل هایی که در شب های فرد ماه مبارک رمضان و همه شب های دهه اخر و در شب های قدر با تاکید بیشتر در اول شب مستحب است، غسل دیگری نیز در اخر شب مستحب است.

۲. نماز

مستحب است علاوه بر صد رکعت و دو رکعت، هشت رکعت نماز در شب بیست و سوم با هر سوره ای که بخواهد بجا اورد و در هر دو رکعت سلام دهد، که هر کس ان را بخواند درهای اسمان به رویش باز و دعاهایش مستجاب می شود.

۳. دعاهای خاص

شب بیست و سوم ماه رمضان دعاهای مخصوصی دارد که از ان جمله است:

دعای اول: یا رب لیله القدر وجاعلها خیرا من الف شهر، ورب اللیل والنهار والجبال والبحار والظ_لم والانوار والارض والسماء یا باری یا مصور، یا حنان یا منان، یا الله  یا رحمان (یا حی) یا قیوم یا بدیء یا بدیع السماوات والارض یا الله  یا الله  یا الله  یا الله  یا الله  یا الله  یا الله ، لک الاسماء الحسنی والامثال....

دعای دوم: اللهم ان کان الشک فی ان لیله القدر فیها او فیما تقدمها واقع، فانه فیک وفی وحدانیتک وتزکیتک الاءعمال زایل، وفی ای اللیالی تقرب منک العبد لم تبعده وقبلته، واخلص فی سوءالک لم ترده واجبته، وعمل الصالحات شکرته، ورفع الیک ما یرضیک ذخرته.

اللهم فامدنی فیها بالعون علی ما یزلف لدیک، وخذ بناصیتی الی ما فیه القربی الیک، واسبغ من العمل فی الدارین سعیی، و رق لی من جودک بخیراتها عطیتی، وابتر عیلتی من ذنوبی بالتوبه، ومن خطایای بسعه الرحمه. واغفر لی فی هذه اللیله ولوالدی ولجمیع الموءمنین والموءمنات غفران متنزه عن عقوبه الضعفاء، رحیم بذوی الفاقه والفقراء، جاد علی عبیده، شفیق بخضوعهم وذلتهم، رفیق لا تنقصه الصدقه علیهم، ولا یفقره ما یغنیهم من صنیعه الیهم.

اللهم اقض دینی ودین کل مدیون، وفرج عنی وعن کل مکروب، واصلحنی واهلی وولدی، واصلح کل فاسد، وانفع منی، واجعل فی الحلال الطیب الهنیء الکثیر السایغ من رزقک عیشی، ومنه لباسی، وفیه منقلبی، واقبض عن المحارم یدی من غیر قطع ولا شل، ولسانی من غیر خرس، واذنی من غیر صمم، وعینی من غیر عمی، ورجلی من غیر زمانه، وفرجی من غیر احبال، وبطنی من غیر وجع، وسایر اعضایی من غیر خلل. واوردنی علیک یوم وقوفی بین یدیک خالصا من الذنوب، نقیا من العیوب، لا استحیی منک بکفران نعمه، ولا اقرار بشریک لک فی القدره، ولا بارهاج فی فتنه، ولا تورط فی دماء محرمه، ولا بیعه اطوقها عنقی لاءحد ممن فضلته بفضیله، ولا وقوف تحت رایه غدره، ولا اسوداد الوجه بالاءیمان الفاجره، والعهود الخاینه، وانلنی من توفیقک وهداک ما نسلک به سبل طاعتک ورضاک، یا ارحم الراحمین.

دعای سوم: سبوح قدوس رب الملایکه والروح، سبوح قدوس رب الروح والعرش، سبوح قدوس رب السماوات والاءرضین، سبوح قدوس رب البحار والجبال، سبوح قدوس یسبح له الحیتان والهوام والسباع فی الاکام، سبوح قدوس سبحت له الملایکه المقربون. سبوح قدوس علا فقهر، وخلق فقدر. هفت مرتبه سبوح و هفت مرتبه قدوس.

دعای چهارم: اللهم امدد لی فی عمری، واوسع لی فی رزقی، واصح جسمی، وبلغنی املی، وان کنت من الاءشقیاء فامحنی من الاءشقیاء واکتبنی من السعداء، فانک قلت فی کتابک المنزل، علی نبیک المرسل صلواتک علیه واله (یمحوا الله ما یشاء ویثبت وعنده ام الکتاب.

دعای پنجم: اللهم ایاک تعمدت اللیله بحاجتی، وبک انزلت فقری ومسالتی، تسعنی اللیله رحمتک وعفوک، فانا لرحمتک ارجی منی لعملی، ورحمتک و مغفرتک اوسع من ذنوبی، واقض لی کل حاجه هی لی، بقدرتک علی ذلک، وتیسیره علیک. فانی لم اصب خیرا الا منک، ولم یصرف عنی احد سوءا قط غیرک، ولیس لی رجاء لدینی ودنیای، ولا لاخرتی، ولا لیوم فقری، یوم ادلی فی حفرتی، ویفردنی الناس بعملی غیرک، یا رب العالمین.

دعای ششم: اللهم اجعلنی من اوفر عبادک نصیبا من کل خیر انزلته فی هذه اللیله، او انت منزله، من نور تهدی به، او رحمه تنشرها، او رزق تقسمه، او بلاء تدفعه، او ضر تکشفه، واکتب لی ما کتبت لاءولیایک الصالحین، الذین استوجبوا منک الثواب، وامنوا برضاک عنهم منک العقاب، یا کریم یا کریم، صل علی محمد وال محمد، وافعل بی ذلک، برحمتک یا ارحم الراحمین.

دعای هفتم: اسالک مساله المسکین المستکین، وابتهل الیک ابتهال المذنب البایس الذلیل، مساله من خضعت لک ناصیته، واعترف بخطییته، ففاضت لک عبرته، وهملت لک دموعه، وضلت حیلته، وانقطعت حجته، ان تعطینی فی لیلتی هذه مغفره ما مضی من ذنوبی، واعصمنی فیما بقی من عمری، وارزقنی الحج والعمره فی عامی هذا، واجعلها حجه مبروره خالصه لوجهک، وارزقنیه ابدا ما ابقیتنی، ولا تخلنی من زیارتک وزیاره قبر نبیک محمد صلواتک علیه واله.

الهی واسالک ان تکفینی موءونه خلقک من الجن والاءنس، والعرب والعجم، ومن کل دابه انت اخذ بناصیتها، انک علی صراط مستقیم.

اللهم اجعل لی فیما تقضی وتقدر من الاءمر المحتوم ومما تفرق من الاءمر الحکیم فی هذه اللیله، فی القضاء الذی لا یرد ولا یبدل، ان تکتبنی من حجاج بیتک الحرام، فی عامی هذا، المبرور حجهم، المشکور سعیهم، المغفور ذنوبهم، المکفر عنهم سییاتهم، وان تطیل عمری، وتوسع لی فی رزقی، وارزقنی ولدا بارا، انک علی کل شیء قدیر، وبکل شیء محیط.

دعای هشتم: اللهم انی اسالک سوءال المسکین المستکین، وابتغی الیک ابتغاء البایس الفقیر، واتضرع الیک تضرع الضعیف الضریر، وابتهل الیک ابتهال المذنب الذلیل.

واسالک مساله من خضعت لک نفسه، ورغم لک انفه، وعفر لک وجهه، وخضعت لک ناصیته، واعترف بخطییته، وفاضت لک عبرته، و انهملت لک دموعه، وضلت عنه حیلته، وانقطعت عنه حجته، بحق محمد وال محمد علیک، وبحقک العظیم علیهم، ان تصلی علیهم کما انت اهله، وان تصلی علی نبیک وال نبیک، وان تعطینی افضل ما اعطیت السایلین من عبادک الماضین من الموءمنین، وافضل ما تعطی الباقین من الموءمنین، وافضل ما تعطی من تخلقه من اولیایک الی یوم الدین، ممن جعلت له خیر الدنیا وخیر الاخره، یا کریم یا کریم یا کریم.

واعطنی فی مجلسی هذا مغفره ما مضی من ذنوبی، واعصمنی فیما بقی من عمری، وارزقنی الحج والعمره فی عامی هذا، متقبلا مبرورا خالصا لوجهک یا کریم، وارزقنیه ابدا ما ابقیتنی، یا کریم یا کریم یا کریم، واکفنی موءنه نفسی، واکفنی موءنه عیالی، واکفنی موءنه خلقک، و اکفنی شر فسقه العرب والعجم، واکفنی شر فسقه الجن والانس، واکفنی شر کل دابه انت اخذ بناصیتها، ان ربی علی صراط مستقیم.

دعای نهم: اللهم اجعل فیما تقضی وتقدر من الاءمر المحتوم وفیما تفرق من الاءمر الحکیم، فی لیله القدر، من القضاء الذی لا یرد ولا یبدل، ان تکتبنی من حجاج بیتک الحرام، فی عامی هذا، المبرور حجهم، المشکور سعیهم، المغفور ذنوبهم، المکفر عنهم سییاتهم، واجعل فیما تقضی و فیما تقدر ان تطیل عمری، و توسع لی فی رزقی.

دعای دهم: اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن فی هذه الساعه وفی کل ساعه ول_یا وحافظا وناصرا ودلیلا وقایدا وعینا، حتی تسکنه ارضک طوعا وتمتعه فیها طویلا.(مرحوم کلینی این دعا را از طریق محمد بن عیسی روایت کرده و در اغاز این روایت امده است که: این دعا را در شب بیست و سوم، از ماه رمضان و در همه ماه و هر وقتی که در طول روزگار برای تو میسر شود، در حال ایستاده، در حال نشسته، در حال سجده و در هر حالی ان را تکرار کن).

دعای یازدهم: یا مدبر الامور یا باعث من فی القبور، یا مجری البحور یا ملین الحدید لداود صل علی محمد وال محمد وافعل بی کذا وکذا اللیله اللیله الساعه الساعه.

دعای دوازدهم: یا باطنا فی ظهوره، ویا ظاهرا فی بطونه، یا باطنا لیس یخفی، یا ظاهرا لیس یری، یا موصوفا لا یبلغ بکینونیته موصوف، ولا حد محدود، یا غایبا غیر مفقود، ویا شاهدا غیر مشهود، یطلب فیصاب، ولم تخل منه السماوات والارض وما بینهما طرفه عین، لا یدرک بکیف، ولا یاین باین ولا بحیث. انت نور النور، و رب الارباب، احطت بجمیع الامور، سبحان من لیس کمثله شیء وهو السمیع البصیر، سبحان من هو هکذا و لا هکذا غیره.

۴. احیا

در میان شب های قدر به احیای شب بیست و سوم تاکید فراوان شده و احادیث فراوان در این رابطه امده است از جمله امام باقر(ع) فرموده اند: کسی که شب بیست و سوم ماه رمضان احیا بدارد و در ان صد رکعت نماز بخواند، خداوند معیشت او را وسعت دهد، در برابر کسی که او را دشمن بدارد امر او را کفایت کند، و از غرق شدن، زیر اوار ماندن، دزدیده شدن و دیگر شرور دنیا او را نگهداری کند، ترس نکیر و منکر را از او بردارد، به هنگام بیرون امدن از قبر نورش بر اهل محشر پرتو اندازد، نامه اعمالش به دست راستش داده شود، برای او برایت از اتش جهنم، گذرنامه عبور از صراط و امان از عذاب نوشته شود، بدون حساب داخل بهشت می شود و خود از رفقای پیامبران، صدیقان، شهیدان و صالحان باشد و انان چه رفیقان شایسته ای هستند.

۵.زیارت امام حسین علیه السلام

زیارت امام حسین علیه السلام در شب های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم ماه رمضان مستحب است ولی در مورد شب بیست و سوم تاکید فراوان شده است. امام جواد(ع) می فرماید: شب بیست و سوم رمضان که امید شب قدر می رود و هر امر استواری در ان شب (بر اساس حکمت الهی) مقدر می شود، اگر کسی امام حسین(ع) را زیارت کند، روح صد و بیست و چهار هزار پیامبر و فرشته با او مصافحه می کنند، که همه انها در ان شب از خداوند منان اذن می طلبند که به زیارت امام حسین علیه السلام مشرف شوند.

۶.تلاوت سوره هایی از قران

هر کس در شب بیست و سوم ماه رمضان هزار بار سوره (انا انزلناه فی لیله القدر) را تلاوت کند در اعتراف به ولایت ایمه علیهم السلام به یقین کامل می رسد. هر کس سوره های روم و عنکبوت را در شب بیست و سوم تلاوت کند از اهل بهشت می شود و کسی که در هر شبی از شب های ماه رمضان سوره دخان را صد بار بخواند در شب بیست و سوم به باور داشت شب قدر می رسد.